De tijd krijgt een tik

In een idyllisch Zwitsers bergdorpje bekend om zijn horlogemakerijen faciliteert het concept van gestandaardiseerde tijd de opmars van het wereldwijde kapitalisme en ruilt de Russische wetenschapper Pjotr Kropotkin het socialisme voorgoed in voor anarchisme. Filmmaker Cyril Schäublin creëert een beeld van de tijd terwijl zijn personages de tijd van een beeld meten.

Als onderdelen van een klok die samen de tijd maken bewegen de personages zich in de verste uithoeken van het kader. Om de ideologische broeihaard van de negentiende eeuw in beeld te brengen kunnen de statische, soms bijna abstracte beelden van Unrueh een verrassende keuze lijken. De negatieve ruimte die gecreëerd wordt, maakt echter – samen met de afstandelijke, relatieve houterigheid van de niet-professionele acteurs – plaats voor de verbeelding van de toeschouwer. Schäublin jaagt er zijn personages het kader voor uit. De film opent met Kropotkin die samen met een medewerker van de horlogefabriek de straat wil overlopen. Ze worden door de directeur en twee agenten tegenhouden. Er wordt een foto getrokken en zij lopen in beeld: rechtsomkeer maken, want het duurt hier nog even. Ondanks de meticuleuze scenografie van een Zwitsers Bokrijk wakkert de humorvolle scène herhaaldelijk het acute besef aan dat je naar een film aan het kijken bent.

Unrueh is een gelaagde, verdoken metafilm die biopic noch historische reconstructie mag heten, precies omwille van de macroscopische precisie waarmee Schäublin aan de slag gaat. Wanneer Kropotkin met andere kameraden op stap gaat om spontane acteurs te ronselen voor een re-enactment van de Commune van Parijs, reageren de horlogemakers, hoewel allemaal ongetwijfeld lid van de lokale anarchistische vakbond, weigerachtig: “Je ne suis pas protagoniste.” Zo is hijzelf ook niet de protagonist van de film die (niet) over hem gaat. In 1870 was hij geen held, al helemaal niet de ‘spilfiguur van de anarcho-communistische beweging van het einde van de negentiende eeuw’, maar een Russische cartograaf met een opdracht: de Zwitserse Saint-Imiervallei in kaart brengen. Zo wil ook Schäublin de bakermat van het moderne anarchisme in kaart brengen en daarvoor kon hij maar beter een egalitaire rollenverdeling uittekenen.

Niemand kon toen voorspellen dat Kropotkin de annalen ingeschreven zou worden, niet het minst hijzelf. Al werd er wel aardig gegokt. De verkoop en uitwisseling van fotografische portretten maakten furore op het eind van de negentiende eeuw. Omdat prentjes van bekende sterren zoals Sarah Bernhardt of politieke helden zoals Louise Michel meer waard waren, biedt een straatfotograaf Kropotkin zijn portret te nemen wanneer hij hem Russisch hoort spreken. Het zou maar eens een anarchistische revolutionair zijn. Wie bepaalt dan of de anarchist de geschiedenisboeken al dan niet haalt: de fotograaf die een snelle inschatting maakte, de technologie die de verspreiding van zijn portret vergemakkelijkte of Kropotkin zelf die zijn politiek engagement inzette voor het collectief?

Schäublin lijkt zich in ieder geval acuut bewust te zijn van de bijdrage van beeldenmakers aan de geschiedschrijving en richt zijn camera ostentatief op de vrouwelijke fabriekswerkers – zoals zijn eigen grootmoeder dat ooit was – van wie dagelijksheid de historische vertelslag doorgaans niet haalt. Op die manier herkalibreert hij de tijd en herkadreert hij het beeld, precies zoals zijn personages.

 

Hier vind je de vertoningsdata van Unrueh op Film Fest Gent.

 

Geen woorden voor

Wat beweegt ons in film? Fantômas houdt de vinger aan de pols tijdens Film Fest Gent, met vandaag Un beau matin van Mia Hansen-Løve en het tasten naar de juiste woorden.

Zweetparels voor de zwijnen

Wat beweegt ons in film? Fantômas houdt de vinger aan de pols tijdens Film Fest Gent, met vandaag Rewind & Play van Alain Gomis, een gepast dissonante tegengeschiedenis.

 

 

Briefwisseling:
Film Fest Gent II

Tijdens Film Fest Gent ontvangt Fantômas briefpost vanuit de filmzaal en wandelgangen. Met een vers gedrukt printnummer onder de arm lezen en kijken we mee.

Gluren naar wat is

In samenwerking met Film Fest Gent publiceren we in de reeks ‘Wide Angle’ reflecties bij filmvertoningen. Tussen haar vingers door keek Inge Coolsaet naar Vortex, de nieuwste film van Gaspar Noé.

 

 

Het geluid van één klappende hand

Geconfronteerd met de onuitvoerbaarheid van zijn initiële project koos Gwenaël Breës een andere aanpak. In plaats van een klassieke documentaire over een inspirerend kunstenaar werd In a Silent Way een meditatieve benadering van het artistieke scheppingsproces. Of hoe zwijgen het zenit is van alle kunst die ertoe doet.