Elke minuut een keerpunt

Documentairemakers Nathalie Masduraud en Valérie Urréa wagen zich met H24 – 24 heures dans la vie d’une femme aan hun eerste fictieproject en dat is meteen een ambitieuze mokerslag. De manifest-van-een-miniserie toont het dagelijks geweld tegen vrouwen in een caleidoscopisch beeld dat maar moeilijk te verteren valt.

26.11.2021 | Eline Verstegen

Naar aanleiding van de gruwelijke moord op de Britse Sarah Everard in maart 2021 werd op sociale media massaal een tweet gedeeld die begon met “Every woman you know has taken a longer route.” Daarna volgde een opsomming van andere ‘gewone’, maar eigenlijk ‘gestoorde’ gedragingen van vrouwen wanneer ze voor hun veiligheid vrezen. In zijn herkenbaarheid wist de tweet een snaar te raken. Op vergelijkbare wijze is het verontrustend hoe vertrouwd de verhalen in H24 voelen. In compacte afleveringen van enkele minuten laat de serie elk uur in het leven van een vrouw zien. Die vrouw heeft verschillende gezichten en spreekt verschillende talen – elke aflevering werd geschreven en gespeeld door een andere Europese vrouwelijke auteur en/of actrice. Precies in die diversiteit schuilt echter de universaliteit van de seksistische ervaringen. “Another woman, same scream”, zo vat het hoofdpersonage van twaalf uur ’s middags samen.

In de cyclus van verschrikkingen gebeuren intimidaties op straat en online: aanrandingen en agressies; vernederingen en verkrachtingen; huiselijk, obstetrisch en psychologisch geweld. Alle geïnspireerd op feiten, zo meldt de eindgeneriek messcherp. Van het (schijnbaar) triviale tot het ontegenzeggelijk traumatische, H24 schuwt de veelvormigheid van vrouwelijke pijn en strijd niet. Tegelijk lijkt het te zeggen: of het nu gaat om ziekmakende schoonheidsidealen of seksueel misbruik, het maakt niet uit hoe dikwijls en hoe vakkundig de stukken weer aan elkaar worden gelijmd, de barsten blijven.

In de samenstelling van de vertellingen komt geleidelijk ook de systemische aard van deze dagelijkse (micro)aanslagen naar boven. Bij de daders duiken steeds weer dezelfde mechanismen van hyperseksualisering, narcisme, controle of onverschilligheid op; bij de omgeving of opvang hetzelfde soort minimaliseren (“Er is toch niets gebeurd”), negeren of algeheel ontkennen. Maar ook bij de slachtoffers vallen een paar patronen op: het beleefd willen zijn, het mooi moeten zijn, het weglachen, “look down, apologize, flee” volgens het hoofdpersonage van elf uur ’s avonds. Niet reageren en imploderen, of reageren, exploderen en dat dan afgedaan zien worden als aanstelleritis, hysterie. “If you show your anger, you lose twice” geldt inderdaad, helaas, nog al te vaak. Het is alles bij elkaar genomen vooral dat structurele aspect dat misselijk maakt, al zijn er ook individuele afleveringen die uitblinken in het de strot dicht knijpen: ‘Eviction Notice’, ‘Details’, en ‘I Will Be Queen’ bijvoorbeeld.

Elke episode werd geschreven als een monoloog, een getuigenis, een persoonlijke geschiedenis. Daders en omstanders worden soms niet of slechts zijdelings in beeld gebracht; soms speelt de vrouw beide rollen van jager en prooi. Karikaturale personages of overdreven melodramatische scènes worden zo vermeden. H24 levert doorvoelde portretten op die letterlijk dicht op de huid zitten van wat, van wie, er in de serie toe doet.

De intensiteit wordt ook versterkt door een succesvolle symbiose van literaire taal, visuele dramaturgie (met enkele sterk geënsceneerde settings en choreografieën) en ritmische soundtracks (zoals inThis Is My Body’). Hoewel elke aflevering gekenmerkt wordt door een unieke esthetiek, verbindt de betrokken, maar tegelijk onomwonden benadering van de makers het geheel.

Dat geheel geeft dan wel een caleidoscopisch, maar ook een ietwat overrompelend en toch niet exhaustief beeld. Er is (uiteraard, gezien het format) niet altijd genoeg tijd om diepgaand op de blootgelegde verhoudingen in te gaan of interessante nuances uit te puren die kortstondig aan bod komen; zoals de impact van geweld vanuit intersectioneel perspectief of de internalisering van patriarchaal gedrag door vrouwen. Echter, het opzet van de reeks was bovenal om in fictie zichtbaar maken wat zich in feiten afspeelt, om de stilte te doorbreken. Dat doet ze confronterend helder.

De titel van de serie vonden Masduraud en Urréa bij schrijver Stefan Zweig. In zijn gelijknamige novelle uit 1927 komt het moraliserend oordeel over vrouwen naar voren; het beperkte begrip voor vrouwen als volbloed mensen; het misbruik dat van hen gemaakt wordt. Maar hij laat vooral een (oudere) vrouw vertellen over de vierentwintig uren die haar leven twintig jaar eerder voorgoed veranderden. Wat de reeks daar uiterst treffend aan toevoegt, is dat het niet eens die 1440 minuten hoeft te duren. “Soms past een keerpunt in een minuut / soms duurt het jaren voor we weten / wat ons een leven geleden overkomen is”, om het met de recente dichtregels van Moya De Feyter te zeggen.

 

De serie is integraal online te bekijken via de website van Arte.

 

CREATIE Nathalie Masduraud, Valérie Urréa
MUZIEK Léonie Pernet
MET Charlotte De Bruyne, Diane Kruger, Noémie Merlant
PRODUCTIELAND Frankrijk
JAARTAL 2021
LENGTE 24 x 4 minuten
DISTRIBUTIE Arte
RELEASE 23 oktober 2021

gerelateerde artikelen
 

Het huwelijk, gefacelift

Bijna vijftig jaar na Ingmar Bergmans iconische Scenes from a Marriage (1973) waagt regisseur-scenarist Hagai Levi zich aan een hedendaagse, Amerikaanse remake. Vraag blijft of Levi ook iets nieuws weet te vertellen over de ontwrichting van een getrouwd koppel anno 2021, hier met verve vertolkt door Jessica Chastain en Oscar Isaac.

Grootstedelijk moreel sprookje

Jacques Audiard wordt vaak geassocieerd met harde drama’s in een mannelijk universum, terwijl vrouwelijkheid een cruciaal ingrediënt is van zijn dromerige kronieken. Getuige Les Olympiades, een gestileerd zwart-wit sprookje dat de ‘female gaze’ introduceert in botsende portretten van jongvolwassenen die behoren tot de tindergeneratie.

 
 

Moeder van de subversieve vrouwenfilm

De Hongaarse pionier Márta Mészáros filmde een veelzijdig oeuvre bij elkaar. De voorkeur voor het banale en het understatement maakt haar films tot krachtdadige cinema, even persoonlijk als politiek.

Zwijg stil: vrouwen zijn niet van gisteren

De titel van Anke Brouwers’ prachtige, verstomming opwekkende boekdebuut Mooi zijn en zwijgen: de machtige vrouwen van de Amerikaanse stille film is misleidend. Wie verwacht dat het een biografie is over een aantal lang vergeten filmmaaksters en actrices, zal – hopelijk aangenaam – verrast zijn, want het is zoveel meer dan dat.

 
 

Zachte strelingen over leren zadels

Brute kracht en sensuele tederheid ontmoeten elkaar in een oerdegelijke psychologische thriller van filmmonument Jane Campion.