Fantômas #2: vrij verlangen

Zoals film tijd en ruimte op het witte doek werpt, legt de criticus film neer op het witte blad. De uitdaging daarbij is de film niet van zijn vrijheid te beroven. Die vrijheid koesteren veel van de besproken filmmakers. Van Radu Judes kwikzilveren lak aan regels, over Aleksandre Koberidzes gulzige overgave aan het onkenbare tot Jacques Rivette en Ryusuke Hamaguchi’s monumentale odes aan de mogelijkheid; stuk voor stuk proberen deze cineasten in een eigenzinnig spel de vinger te leggen op het ongrijpbare, zij het betekenis, liefde of twijfel. Allen gaan ze daarin de strijd aan met de routine en met wat gemakshalve voor waar wordt aangenomen. In creatie vinden ze een soevereine speelruimte. Zo ook Qiu Jiongjiong, die als onafhankelijk filmmaker in China moet strijden om zijn ambachtelijke werkwijze te vrijwaren. Deze regisseurs delen niet enkel een hang naar vrijheid, maar stellen die ook ten dienste van een bespiegeling over hoe de wereld en de mens die hem beleeft zouden kunnen zijn. In die zin zijn het utopische makers.

De zoektocht naar vrijheid en utopie komt ook terug in het belang van porno voor de afbeelding van queer liefde en lust. Lang was het de enige waardevolle representatie voor homoseksuele mannen. Betaalde seks, zowel porno als prostitutie, associëren met vrijheid lijkt op het eerste gezicht een onverzoenbare tegenstelling, maar wanneer geld een manier wordt om schaamte af te kopen, opent het een weg naar het ontdekken van onze verlangens. De hele filmgeschiedenis reikt ze ons aan en elke nieuwe generatie maakt ze zich eigen. Beelden bestaan ook pas door ze te bekijken, telkens weer, in andere contexten. In haar beeldbijdragen aan dit nummer prikkelt fotograaf Julie Scheurweghs ons om porno te her-bekijken. Zulk hertekenen van de traditie is niet enkel van belang voor de verbeelding van onze lichamelijke begeerte, maar vormt de drijfkracht van heel wat hedendaagse cinema, of het nu Steven Spielberg is die een musicalklassieker hermaakt, Jan Eelen die put uit vroegere filmische evocaties van de mannelijke escort, of Paul Schrader, Kelly Reichardt en Wes Anderson die om uiteenlopende redenen teruggrijpen naar een beeldformaat uit de begindagen van de filmgeschiedenis. Hun verbeeldingslust is in de eerste plaats een mentaal verlangen, dat niet enkel opgewekt wordt door het kijken naar film, maar ook door het schrijven en lezen over film. Een film niet (kunnen) zien, kan een even vruchtbare bezigheid zijn. Denk maar aan het lang onbeschikbare Christmas on Earth van Barbara Rubin, wier afbeelding van verlangen ontdubbeld wordt in het verlangen naar het zien van de film.

Dat filmkritiek zin kan hebben zonder dat de films waarover geschreven wordt eenvoudig te bekijken zijn – slechts een muisklik verwijderd – is een stelling die we openhartig onderschrijven. Filmkritiek kan verlangen naar (nog) ongeziene films aanwakkeren, kan een film voor de vertoning al tot een geprojecteerd genot maken in het hoofd en hart van de filmminnaar. In dit nummer gaat dat niet alleen op voor Christmas on Earth of Qiu Jiongjiongs A New Old Play, maar evengoed voor Michelangelo Frammartino’s Il buco. Die film heeft heel goed begrepen dat verlangen een sprong in het diepe inhoudt. De cinematograaf van Il buco, Renato Berta, geeft toe zelfs na een carrière van meer dan vijftig jaar nog steeds in het duister te tasten over wat hij doet. Ook al schrijvend tasten we voortdurend in het donker, tot we ons erin storten in de hoop ons vast te klampen aan het ongrijpbare. We nodigen jullie uit voor de tweede keer die sprong met ons te wagen.

Fantômas

↓ Bestel hier jouw exemplaar↓

 

Spielberg en de poëzie van vakmanschap

Steven Spielbergs update van oerklassieker West Side Story is meer dan slechts een remake. Het is een meesterproef van een maker die zich expliciet in onze rijke filmgeschiedenis verankert en een brug tussen heden en verleden slaat.

Fantômas #1: het geheugen, de herinnering

Het verleden is nooit dood. Het is niet eens verleden tijd. Die memorabele gedachte van William Faulkner spookt bij uitstek door elk bewegend beeld. In zijn meest oorspronkelijke vorm is film niet minder dan gestolde tijd, uitgekristalliseerd in 24 beelden per seconde. De filmgeschiedenis is dooraderd met werken waarvan de vertelling in de herinnering duikt, of waarin de herinnering opduikt in de vertelling; talloze cineasten — van gisteren, vandaag en morgen — maken van het geheugen hun ontginningsterrein.

 

 

Overdruk in klare lijnen

Vrijelijk gemodelleerd naar het weekblad The New Yorker bezoekt The French Dispatch, de tiende film van Wes Anderson, een redactie Amerikaanse expatjournalisten in het Franse dorpje Ennui-sur-Blasé. Schampere satire en vrolijke luchtigheid vormen de onderstroom voor wat inmiddels bekendstaat als de esthetische signatuur van Anderson, een neurotisch formalisme gekleurd door dwangmatige nostalgie.

Ulysses of Pizza Hut

Radu Jude is berucht voor zijn onvermoeibaar vermogen om het donkere verleden van zijn land binnenstebuiten te keren. Met Bad Luck Banging or Loony Porn, zijn Gouden Beer-winnende nieuwe film, kijkt hij met een even chirurgisch precieze blik naar het heden.

 

 

Fantômas blijft spoken

Op 29 september verschenen de eerste online artikels van Fantômas.
Midden oktober lanceerden we het eerste nummer op Film Fest Gent.

In januari verschijnt het volgende nummer.
Zonder VAF-steun.