Something old, something new

Nog afgezien van het feit dat het de enige manier is waarop je ze überhaupt kan bekijken, vormen filmfestivals sowieso de ideale omstandigheden om je door de films van Hong Sang-soo te laten overspoelen. De toevallige ontmoetingen en gesprekken waarrond de Koreaanse cineast zijn films steevast opbouwt, lijken zich namelijk steeds nadrukkelijker in de marge of de schaduw van het filmmaken zelf af te spelen. Het zal dan ook niemand verbazen dat The Novelist’s Film en Walk Up, de twee films die de notoire veelfilmer in 2022 uit handen gaf, behalve het merendeel van de cast ook het personage van een gedesillusioneerde filmregisseur delen. Uiteraard gaat het niet om telkens exact dezelfde regisseur – enkele kleine biografische feiten stemmen niet overeen – maar de ontgoocheling die beide vakbroeders ervaren met vooral de praktische, economische kant van hun stiel, wekken de indruk dat het hier twee doorslagen van eenzelfde origineel betreft.

De aanwezigheid van filmregisseurs (en schrijvers en actrices) in dit universum betekent, godzijdank, niet dat we te maken hebben met de goedkope (en, toegegeven, daarom misschien nu net zo realistische) romantiek die kunstenaars veelal in hun eigen portretteringen wordt aangekleefd. De mensen die zich bezighouden met het maken van films en boeken – en die we in deze films telkens tegenkomen wanneer ze dat nu net niet aan het doen zijn – geven blijk van een vrij nuchtere kijk op de dingen. Misschien ligt het grote verschil erin dat ze net iets sneller geneigd zijn de problemen die hun beroepen met zich meebrengen existentieel op te vatten. De schrijfster van de eerste film kampt met een writer’s block en om zichzelf daarvan te verlossen en misschien ook van de eenzaamheid die schrijven noodzakelijk met zich meebrengt, besluit ze een film te maken in de hoop dat deze samenwerking haar opnieuw zal inspireren. De regisseur van Walk Up besluit na het wegvallen van de financiering voor de productie die hij al een jaar voorbereidde, zich voorlopig maar terug te trekken uit de filmwereld.

Waar deze twee protagonisten het dus vooral niet over willen hebben, zijn hun respectievelijke artistieke bezigheden. Hoewel ze er door iedereen die ze ontmoeten op worden aangesproken, merken de kunstenaars dat mensen die beweren grote bewonderaars van hun werk te zijn vaak hoegenaamd niets over hun films en boeken te zeggen hebben. En dat dit tevens geen probleem is. Naast het werk zijn er genoeg andere zaken om over te keuvelen tijdens het genieten van een maaltijd of het ledigen van een of meerdere flessen wijn. Want de modus operandi mag weer duidelijk zijn. Na een begin van beleefdheidsfrasen en ontwijkende blikken bouwt Sang-soo gestaag de spanning op door zijn personages aanzienlijke hoeveelheden alcohol te doen drinken om hen aldus stelselmatig de controle over het decorum waaraan ze zo hechten te ontnemen. Uiteindelijk ontaardt alles in een climax van dronkenmansgebral waarbij lachen en huilen een en hetzelfde lijken. Alles wat voordien ongezegd bleef, wordt… nu ook niet uitgesproken.

Want hoewel deze films zich vrij gemakkelijk laten beschrijven als een karikatuur van de archetypische arthousefilm, bestaat Sang-soo’s aantrekkingskracht – ik typte bijna genialiteit, maar dat zou niet stroken met dit werk –  eruit dat hij zijn personages vaak wel een zekere vorm van catharsis (hoe banaal ook) gunt, maar die aan de kijker onthoudt. Steeds blijft de kijker onbevredigd achter, wat uiteraard net het vreemdsoortige genoegen van deze films is. We krijgen te weinig informatie of in ieder geval niet de informatie die het ons al te gemakkelijk zou maken met de personages mee te leven. (Sang-soo is ook een van de weinige regisseurs die erin slaagt hoogst antipathieke personages tot aantrekkelijke, haast verrukkelijke protagonisten te maken.) Aan het einde ziet de kijker zich genoodzaakt opnieuw alle aanwijzingen onder de loep te nemen, in de hoop dat een welbepaalde blik van verstandhouding of de kleinste aarzeling in een stem een nieuwe ingang tot de onderhuidse spanningsboog van deze films opent.

Sang-soo’s films zijn emotionele whodunits waarbij zowel alle aanwijzingen als de oplossing van het mysterie gegeven worden zonder dat het raadsel daardoor verdwijnt. De kijker krijgt de opdracht een detective van het eigen gevoelsleven te worden omdat het antwoord daar ergens te vinden zou moeten zijn. Want als het niet daar te vinden is, zou misschien blijken dat het leven slechts een toevallige aaneenschakeling van onbeduidende momenten en misverstanden is, en eigenlijk is het niet ondenkbaar dat het dat ook is. Maar het lijkt me wel heel onwaarschijnlijk dat iemand die dat daadwerkelijk gelooft zulke mooie films zou kunnen maken.

Hier en hier vind je de vertoningsdata van The Novelist’s Film en Walk Up op Film Fest Gent.

 

Discopolitiek

Wat beweegt ons in film? Fantômas houdt de vinger aan de pols tijdens Film Fest Gent, met vandaag Pacifiction van Albert Serra, die de ledigheid van de politiek belicht.

Steeds meer meer

Wat beweegt ons in film? Fantômas houdt de vinger aan de pols tijdens Film Fest Gent, met vandaag Trenque Lauquen van Laura Citarella, een overdaad aan overdaad.

 

 

Geen woorden voor

Wat beweegt ons in film? Fantômas houdt de vinger aan de pols tijdens Film Fest Gent, met vandaag Un beau matin van Mia Hansen-Løve en het tasten naar de juiste woorden.

Een vluchthaven voor nachtraven

De recente restauratie van Toute une nuit is voor nieuwe Brusselaar Michaël Van Remoortere een gelofte om de stad die Chantal Akerman in een enkele nacht bezingt te verdedigen door haar lief te hebben zoals zij is in al haar prachtige en gemankeerde overdaad.

 

 

Spaarzaam geluk

In samenwerking met Film Fest Gent publiceren we in de reeks Wide Angle reflecties bij filmvertoningen. In de eerste aflevering verwijlt schrijver Michaël Van Remoortere naar aanleiding van Ryusuke Hamaguchi’s vrije Murakami-adaptatie Drive My Car bij lezen, liefde en leven.