Stromboli, Etna en cinema

Er was eerst sneeuw, er was eerst de aanloopband van de film vol markeringen, er was eerst de koffie in een Frans café in de jaren zestig waar een ontmoeting plaatsvond. Oorsprongsverhaal. Niet van vulkanen, maar van een liefdespaar dat zijn eerste liefdes (Stromboli voor Maurice en Etna voor Katia) niet vaarwel zei, maar deelde met de tweede en laatste liefde: die voor elkaar. Vanaf dan voor altijd op pad tussen vulkanisch gesteente, dabbend in modder die het vel van de schenen kookt.

Maurice Krafft, hofnar, laat zich gretig overdonderen door de monumentale gesteentes. Hij dwaalt graag af en wil op een tweedehands opblaasbootje een zuur meer doorvaren, of nog liever met een kano 15 kilometer op een lavastroom afdalen. Hij begrijpt de mens niet, vindt de wereld slecht ontworpen en moest hij stenen kunnen eten, hij zou nooit meer terugkeren naar de bewoonde wereld. Staat tegenover dat hij een enorm charismatisch spreker en grappenmaker is, goed voor de camera, die tijdens zijn lavawandelingen zelf vier camera’s om de nek heeft hangen waar hij ook nog eens uitzonderlijk mooie beelden uit tovert.

Zijn vrouw, Katia Krafft, sensueel-sensibel wezen dat graag op de rand van een krater danst, verliefd is op details, kleine verkoolde vogeltjes aait en zich net iets zwaarder voelt worden wanneer 25.000 mensen om het leven komen door haar onvoorspelbare, woedende eerste geliefde. Zij fotografeert de bubbels, de patronen, de schors, de lavabom die ze heeft uitgekozen om wekenlang te bestuderen. Ze schrijft de boeken en maakt de films waarmee het paar hun volgende reis bekostigt. Hun matching outfits en de kleuren in de filmfragmenten maken het beetje animatie, of de immer minimale sociale/politieke context die regisseur Sara Dosa aan het verhaal toevoegde overbodig. Laven aan de lava, de onmeetbare natuur, de fascinatie, de observatie van de fascinatie volstaat.

Dosa maakte voorts een waanzinnige collage uit het immense archief aan stil en bewegend beeld van het Krafft-duo. Met telkens nieuwe gekleurde plunjes en mutsen of sciencefictionwaardige zilverkleurige veiligheidspakken, en de steeds mooie composities, blijft de vraag over of Dosa de fragmenten goed heeft uitgekozen of het paar gelijk heeft wanneer ze zichzelf rondreizende kunstenaars noemen, “of zoals ze in Amerika zeggen: freelancers”. Het zijn voornamelijk twee liefdevol geobsedeerden die wanneer ze thuis zijn in de Elzas kleine vulkanen bouwen en tot uitbarsten brengen of een potje pinball spelen op de eighties flipperkast in vulkaanuitvoering.

Met de stem van Miranda July, die recht doet aan het krakende 16mm-materiaal en de mystieke aantrekking van de vulkanen verheldert, pleit Dosa ervoor het echtpaar als cineasten de geschiedenis in te schrijven. “Ik ben geen filmmaker, maar ik moet wel om mijn werk als vulkanoloog grondig uit te voeren”, zegt Maurice. Terecht voert Dosa dan een reeks beelden aan die nog weinig met vulkanisch onderzoek te maken hebben, die vooral ook het plezier, de vermoeidheid, het materiaal en de observatie tonen, om Maurice’ bescheidenheid in twijfel te trekken.

Net zoals Katia en Maurice de oude, academische classificatie van vulkanen overboord wilden, maakt het tenslotte niet uit of ze wel of geen cineasten zijn. Er zijn rode en grijze vulkanen, de eerste is lief, de ander is een moordenaar. Is met filmmakers net hetzelfde.