Boomhutten bouwen

In The Miracle on George Green vertrekt kunstenares Onyeka Igwe bij de protesten in de jaren negentig tegen de aanleg van de M11-verbindingsweg in Hackney, Oost-Londen (waar Igwe woont), om te reflecteren over collectief verzet. Een van de strategieën destijds bestond uit het bouwen van een hut in een boom – in het park George Green – die geveld zou worden. Als deel van het bezettingsprotest werd de boomhut erkend als een domicilie, inclusief een postbus waarin lokale bewoners en activisten van buiten de buurt brieven deponeerden. Igwe laat drie verschillende ‘auteurs’ in voice-over een brief voorlezen, weliswaar door haar geschreven vanuit eigen persoonlijke herinneringen, archiefonderzoek en gesprekken met mensen betrokken bij allerlei protesten, niet alleen het verzet tegen de M11-weg dat vaagweg Igwe’s pad kruiste tijdens haar jeugd in Oost-Londen.

Zulke politiek en poëtisch geladen voice-overteksten met een duidelijk ‘geschreven’ karakter herinneren aan het werk van Black Audio Film Collective, dat vanaf hun eerste film Handsworth Songs (1986) naast meerdere beeld- en geluidslagen ook ‘het woord’ deel liet uitmaken van hun expressie en reflectie rond de positie van (tweedegeneratie)migrantengemeenschappen in Engeland. Tekst komt The Miracle on George Green ook binnen via in canon gezongen liederen, aan het begin en het eind: een variant op ‘O Christmas Tree’ gezongen tijdens de M11-protesten en een lied uit de zeventiende-eeuwse Diggers-beweging die gemeenschapsgronden (‘commons’) bepleitte.

Beide liederen gaan vergezeld van montagesequenties met archiefmateriaal – foto’s en televisiereportages over het verzet tegen de M11 – die in hun video-esthetiek opnieuw het werk van onder meer Black Audio Film Collective oproepen. Tussen deze in vorm en inhoud ‘historische’ boeksteunen filmt Igwe in statische opnamen – de standaard formele keuze van wel meer hedendaagse audiovisuele kunst – de bomen in het park en de bouw van een nieuw houten huis. Deze structuur is doorzichtig, waardoor het park en de omgeving steeds zichtbaar blijven. Door die nieuwe constructie brengt Igwe haar film niet alleen naar de buiten-filmische wereld, ze bevraagt ook de erfenis van het ‘boomhutprotest’ uit de jaren negentig (en de veel langere traditie waaraan die appelleert). Terwijl de openende fotomontage aanvankelijk nog voornamelijk lijkt in te zetten op nostalgie, komt The Miracle on George Green aan het slot – met een deels overlappende montage van collectieve zang en video-esthetiek – uit bij een gelijktijdigheid die protesten over gemeenschapsvorming van de zeventiende eeuw tot vandaag samenbrengt. Waardoor Igwe een spanningsveld opzoekt tussen terugkeren en vooruitblikken, tussen nostalgie en utopie.

Collectiviteit is een van de gemeenschappelijke noemers van de politieke en esthetische strategieën die Igwe bespeelt. Ze vertelde al dat de kernvraag van haar artistieke werk – “how do we live together?” – wel vaker is gesteld, maar dat verhindert haar niet die opnieuw te stellen, of de vragen en antwoorden uit het verleden te herbekijken. Een oefening in collectiviteit onderneemt ook de tiende editie van Visite, door opnieuw samen te werken met onder meer keukencollectief Otark voor een ontbijt op zondag, maar eveneens in een aanzienlijk deel van de getoonde werken en zondagmiddag in een gesprek over collectief kunst creëren tussen Women to Women Collective en The Post Film Collective.

De tiende editie van Visite gaat door van 17 tot 20 november in Het Bos, Antwerpen. The Miracle on George Green maakt deel uit van een programma op zaterdag 19 november om 22u. Meer informatie, ook over de andere programma’s, lees je op de website van Visite.