Broerlief

Vijftien jaar lang filmde Laure Portier haar jongere broer. Het resultaat is debuutfilm Soy libre, waarin ze hem ondervraagt, volgt in zijn zoektocht en met liefde portretteert.

11.09.2022 | Evi Cats

Op een grindweg in de Spaanse bergen staan we dichtbij een man. Terwijl hij een gestolen scooter aan de praat probeert te krijgen hebben we alle tijd om hem te observeren. Hij draagt een hagelwit T-shirt met lange mouwen. Zijn haar zit glad naar achteren, de gel die het bij elkaar houdt glinstert in het avondlicht. Hij heeft zijn best gedaan er goed uit te zien. Anders dan eerst, denken we, hij is veranderd. Zijn haar is langer, zijn stijl Spaanser, zijn lichaam groter. Arnaud, de naam van de jongen in kwestie, leren we in de 78 minuten die Soy libre (2021) omvat kennen als onze eigen broer.

Vanuit de ogen van de oudere zus leren we een gebroken gezin kennen: de vader was afwezig, de moeder zat in de psychiatrie. Terwijl Laure haar plek heeft gevonden bij haar “kunstzinnige vriendjes” (Arnauds woorden), zoekt haar broer naar zijn plek in de maatschappij. Als hij – net ontslagen uit de gevangenis – opnieuw een brief ontvangt van justitie besluit hij te vertrekken. Via onofficiële wegen probeert Arnaud te verdwijnen – deels uit noodzaak, deels uit vrije wil. Zijn ontsnappingspoging aan zijn eigen leven roept in eerste instantie vanzelfsprekende vragen op: hoe vrij zijn we eigenlijk? Binnen een land, binnen een sociale klasse, binnen het kader van een film?

Arnaud probeert radicaal te breken met de eerste twee; “je veux complètement changer”, vertelt hij zichzelf en de camera. Het kader waarin zijn zus hem probeert te capteren daarentegen, laat hij meestal gewillig toe. Als hij alleen reist, filmt hij zelfs zichzelf: op dag van vertrek loopt hij in een wijd shot met twee grote koffers bijna het kader uit. Dan draait hij zich om, loopt terug tot aan de camera en zet die uit. Zijn eigen vrijheid en onvrijheid, ten voeten uit geëtaleerd in één beeld.

Pogingen om Soy libre cerebraal te duiden doen de film eigenlijk tekort. Het is Arnaud zelf die de intellectuele kijker de spiegel voorhoudt als hij Laure en haar kleine kunstwereld belachelijk maakt. Ze hebben nog nooit een gestolen scooter gezien en weten niet wat geweld is. “Héél interessant”, doet hij hun fictieve commentaar na. Arnaud zet elke analyse schaakmat. En gelijk heeft hij; de film is geen metafictioneel spel, het is in de eerste plaats de nabijheid tot een mens – een mens die in al zijn gebrokenheid beroert.

Het emotionele bereikt een hoogtepunt als Arnaud tranen met tuiten huilt aan het bed van een lang uit het oog verloren familielid – vermoedelijk zijn grootmoeder. Geraakt door haar eenzaamheid vraagt Arnaud of ze elke avond alleen eet. “Ja,” antwoordt ze, “ik eet alleen. En jij dan, Arnaud?” Wij weten het antwoord; we hebben hem gedurende zijn reis alleen zien eten, vaak gestolen voedsel dat hij al filmend trots uit zijn onderbroek haalde. De buit at hij op met zijn handen. Nu stopt hij niet met wenen bij de gedachte dat de vrouw die voor hem zit elke avond alleen haar maaltijd nuttigt. “De mensen, ze weten niet dat alleen eten het allermoeilijkste is.” Het is duidelijk wie hij bedoelt met “de mensen”.

De tranen op het bed van zijn grootmoeder pellen de lagen een voor een van Arnaud af: zijn bijna Jackass-achtige manier van verzet, zijn stoere praatjes, zijn fysieke grootsheid. Snikkend blijft hij naakt en breekbaar achter. In de ochtend die volgt filmt Laure hem tederder dan ooit, als hij vredig slaapt op een matrasje naast zijn grootmoeder. Het verstilde beeld van de slapende Arnaud, zijn lichaam gehuld in witte lakens, doet denken aan het portret van een met zorg ingestopte zuigeling.

We zien Arnaud plots in al zijn vormen: een individu aan zijn lot overgelaten, een kind dat te weinig liefde heeft gekregen, een activist niet passend binnen een systeem. Binnen de liefdevolle kaders van zijn zus kan hij ongebonden bestaan.

REGIE Laure Portier
SCENARIO Laure Portier
FOTOGRAFIE Laure Portier
MONTAGE Xavier Sirven
MET Arnaud Gomes, Jacqueline Puygrenier, Laure Portier
PRODUCTIELAND Frankrijk, België
JAARTAL 2021
LENGTE 78 minuten
DISTRIBUTIE Avila Film
RELEASE 14 september 2022

gerelateerde artikelen
 

Binnen de marges van film, en de omweg daarnaartoe

Tijdens MOOOV Filmfestival in Brugge begeleidde Fantômas jonge critici in hun schrijven over film. In haar essay kijkt Evi Cats over de randen van film heen.

Dageraad in Brussel

Met de tentoonstelling ‘This Is What You Came For’ laat Els Dietvorst centrum en periferie elkaar ontmoeten. Een wandeling tussen projectie en tastbaarheid.

 
 

Jean-Pierre en Luc Dardenne over solidariteit en blijvend veranderen

Voor hun nieuwste film Tori et Lokita ontvingen Cannesroyalty Jean-Pierre en Luc Dardenne een speciale prijs op de 75ste editie van ’s werelds grootste festival. Op hun lauweren rusten doen ze evenwel niet. Solidariteit blijft centraal staan, maar is hun visie daarop aan het verschuiven?

Kind Hearts: herkenbaar en radicaal

Na vertoningen op de Berlinale en op Courtisane bezoekt Kind Hearts vanaf deze week Belgische bioscopen. We blikken vooruit naar de film door vooruit te blikken naar Fantômas #3, waarin we uitgebreid stilstaan bij de film van Gerard-Jan Claes en Olivia Rochette.

 
 

Fantômas #4: landschap is overal

Leven in landschappen, wonen in film. Ons vierde nummer verkent hoe cinema landschappen tekent.