Doods feest van de onsterfelijkheid

“Have a nice death, see you tomorrow”, krijgt Mickey toegeschreeuwd wanneer hij in een diepe rotskloof ligt te creperen na een val door het ijs. Enkele jaren terug stelde Mickey Barnes (Robert Pattinson) zich als enige kandidaat voor de rol van expendable op een ruimtemissie naar de sneeuwplaneet Niflheim, in een poging de aarde en vooral een moordlustige loan shark te ontvluchten. Door het statuut van ‘vervangbare’ verkrijgt Mickey technologische onsterfelijkheid: telkens als hij sterft, spuwt een futuristische 3D-printer doodleuk een nieuw lichaam voor hem uit. De catch is dat Mickey alle rotklusjes moet opknappen die te gevaarlijk zijn voor de andere bemanningsleden. Ondanks (maar vooral door) alle keren dat Mickey gruwelijk sterft, blijkt echter al snel dat er in Mickey 17 van Bong Joon-ho bitter weinig op het spel staat. Zelfs een duo despotische bevelhebbers, een heimelijke affaire tussen Mickey en de elite-agente Nasha (Naomi Ackie) en schijnbaar monsterachtige, mysterieuze Niflheim-bewoners kunnen daar weinig aan verhelpen.

Nog bij leven wist de Duitse filosoof Martin Heidegger al dat elkeen slechts bestaat binnen de temporele horizon die de dood oplegt; men is maar mens voor zover men sterven zal. Mickeys onsterfelijkheid maakt hem, anders dan in veel andere scifi- en fantasyverhalen, ergens net minder dan mens. Zijn veelvuldig sterven is naadloos ingelijfd in een uitgekiend arbeidssysteem; de fabrieksband vormt dan ook de primaire metafoor voor Mickeys vele, korte levens. Net als in Snowpiercer stelt Joon-ho hier een steenrijke klasse van machthebbers tegenover. Kolonel Marshall (Mark Ruffalo), een nitwit met Trump-trekjes, en zijn vrouw en influisteraar Ylfa (Toni Collette), blijken onverholen white supremacists te zijn: ze willen op Niflheim een zuivere, witte planeet vol superieure mensen stichten. Alleen ontdekken ze daar insectachtige, schrikwekkende wezens die Marshall ‘creepers’ doopt en die voorlopig roet in het eten gooien. Ze zijn een soort hybride van een miljoenpoot en een gordeldier, met een pissebedgrijze vacht en een mond vol tentakels die lijkt op die van een stermol. Ze kunnen klein zijn als een voetbal of groot als een truck – dat ze ook intelligent zouden kunnen zijn, komt niet op in Marshall of Ylfa.

Met het bestaan van de creepers lijkt de film vragen te willen oproepen rond intergalactisch kolonialisme, als een buitenaardse spiegel voor dat op aarde. Alleen weet de film klaarblijkelijk niet wat het daarover net wil zeggen – het plot springt met schijnmanoeuvres rond de kwestie heen. Met dezelfde behendigheid ontwijkt Mickey 17 de meer diepgaande repercussies van de multiples. Als Mickey 17 met behulp van een horde barmhartige creepers uit de rotskloof ontsnapt, vindt hij in zijn ruimteschipkamer onder de lakens namelijk zijn nieuwste kloon terug, Mickey 18. Iteratie 18 is een ruigere, agressieve versie van de softie nummer 17. Ze kunnen elkaar niet uitstaan, maar hebben elkaar nodig omdat het protocol multiples verbiedt en voorschrijft om hen beiden uit te roeien. De twee meest interessante vragen die het multiple-gegeven opwerpt – zijn multiples bij misdaden medeplichtig of zelfs mededaders? wat is hun betekenis voor romantische en seksuele relaties? – worden als ballonnetjes even opgeblazen, enkel om weer direct leeg te lopen in functie van een voortdenderend verhaal. Zeker in de tweede filmhelft stevenen alle op zichzelf interessante elementen af op een simplistische verknoping, een oh zo vredig einde dat meer in een naïef sprookje op zijn plaats is.

Door het gemak waarmee Mickey 17 zo zijn dystopische aanzetten inruilt voor een utopisch einde, is zijn poging tot sociale commentaar dan ook meteen doodgeboren. Het is duidelijk dat de politieke satire hier louter een signaalfunctie heeft, het is een geste uit de Warner Bros-studio’s naar het publiek, een item op de checklist van wat een goede film inhoudt. Films als Parasite maar ook Triangle of Sadness gaven de afgelopen jaren een nieuw recept voor films die in de prijzen willen vallen: het sociaal bewuste publiek aan het lachen brengen, het entertainmenthongerige publiek verzadigen met een grotere betekenis. Waar Parasite nog gegrond was in een herkenbare sociale realiteit, doet Mickey 17 niet enkel door zijn buitenaardsheid wat wereldvreemd aan. Enkele sterke acteerprestaties zoals die van Pattinson kunnen niet verbergen dat de film vooral een woestijn van de verbeelding is: alles is wat het lijkt, eenzijdige karikaturen voeren de boventoon, de kijker kan niets van zichzelf toevoegen aan wat er gebeurt omdat alle scènes vastgeschroefd zitten in een rechtlijnige, al te letterlijke voortgang.

Wanneer in het nieuwe tijdperk op Niflheim expendables verboden worden en Mickey de externe kopie van zijn geheugen mag detoneren, lijkt het verhaal eigenlijk pas echt te kunnen beginnen – leve de dood, die een verhaal doet leven! Helaas houdt de film net op wanneer er iets op het spel komt te staan. Na een opgetogen applaus voor Mickey van alle expeditieleden vallen de credits over de film als een vers pak Niflheim-sneeuw. Als er al een boodschap vervat zat in deze queeste, dan ligt die al snel bedolven onder de namen, de functies, de productiehuizen, allemaal op het vaste ritme van een machinale band.