Vrouwen, vertrouwen

Een pasgeboren baby heeft eenzelfde blauwe waas om zich heen als plekken in de verte en ligt nog een beetje in de kreukel. Ze hapt tandeloos om zich heen en graait naar wat er te graaien valt met haar gloednieuwe handen. Het kind wordt in de meeste gevallen, en bij voorkeur, direct op de blote huid van de moeder gelegd. Die drukt haar lippen tegen het gemutste hoofdje en sust dat ze zo blij is elkaar dan eindelijk te ontmoeten, na zoveel zware maanden samen. Het zien van dit tafereel kleurt mij onmiskenbaar jaloers.

“Deze film komt voort uit een ontmoeting.” Claire Simons laarzen stappen naar het Hôpital Tenon, waar ze voor haar documentaire Notre corps een groep vrouwen aan de gynaecologische afdeling volgt. De eerste van een reeks ontmoetingen is met een meisje van vijftien van wie enkel de purperen capuchon te zien is en tegenover haar een dokter wier gezicht voor de helft schuilgaat achter een mondkapje. Het meisje is zwanger geraakt van haar vriend en wil aborteren. Ze vertelt het op schuldbewuste toon en verwijt zichzelf haar onvoorzichtigheid; ze is geen voorstander van abortus, maar voelt geen keuze omdat ze zich op haar school moet richten. Over de rand van haar bril kijkt de dokter het meisje aan met ogen die haar serieus nemen als zelfbeschikkende vrouw en tegelijk beschermen als het kind dat ze wel degelijk nog is. De meeste gesprekken worden vanuit een enkel standpunt gefilmd, een registratie waarin de enige vormelijke keuze lijkt te ontstaan uit het in acht nemen van de privacy van een personage of de weinige beweegruimte waarover filmcrews beschikken in spreekkamers en operatiezalen.

De taal die de documentaire spreekt, het vaak ‘a-cinematische’ karakter van de beelden, draagt een gevoel van ruimte uit voor de mensen die het ziekenhuis bezoeken om redenen die eindeloos veel wezenlijker zijn dan het maken van een film. Ook Simon zelf zit halverwege de documentaire  tegenover een arts. Er is per onwerkelijk toeval borstkanker bij haar geconstateerd tijdens de opnames. “Houdt u zich maar bezig met de film, dan houd ik me bezig met u,” zegt de dokter die Simons hoofd op het tafelblad heeft gelegd. De filmmaker staat vlak bij haar onderwerp: in plaats van een vooraf ontwikkeld idee te verfilmen en in te kleuren, laat ze zich leiden door de vrouwen die zich elk op hun eigen manier in een staat van overgave bevinden die intrinsiek is aan het patiëntschap en die iemand, ongeacht diens dappere inborst, kwetsbaar maakt.

De maatschappelijke problematiek en vraagstukken rond vrouwen in de zorg en gynaecologisch geweld worden, behalve in een korte scène bij een demonstratie, niet direct benoemd. De urgentie van deze thema’s is echter voelbaar in een ongrijpbaar gewicht dat in de film hangt. Hoewel de meeste gefilmde vrouwen de aanwezigheid van de camera niet erkennen, is de bereidwilligheid om een publiek mee te nemen in een dusdanig vertrouwelijke situatie aldoor duidelijk. Niet alleen komt de film voort uit een ontmoeting, hij blijft er door gedragen worden en bestaat bij de gratie van het nauwe contact dat Simon klaarblijkelijk heeft weten te leggen met de patiënten en artsen in het ziekenhuis, en haar vermogen om met tedere precisie over vrouwen van begin tot eind te vertellen.