Dartelen door het tranendal

Joachim Trier zou je met gemak een moderne meester van de melancholie kunnen noemen. Met The Worst Person in the World raakt hij ons minder met de originaliteit van het verhaal dan met een immens gevoel van herkenning.

17.11.2021 | Mahdieh Fahimi

De eerste glimp die we opvangen van het hoofdpersonage Julie (Renate Reinsve) zet meteen de toon: blakend van jeugdige schoonheid staat ze op een verhoogd terras, de wereld aan haar voeten. De stijlvolle zwarte cocktailjurk suggereert een leven waar plezier een recht is, maar de nerveuze trek aan haar sigaret verraadt een onrust die we aan het begin van de film nog niet meteen kunnen plaatsen. Is het angst, of teleurstelling?

Flashback naar Julie als jonge studente geneeskunde. Hoewel ze het goed doet op school, voelt ze, in haar eigen woorden, “een knagend onbehagen”. De beslissing om haar studie stop te zetten en over te schakelen naar de richting psychologie wordt door haar omgeving oorspronkelijk onthaald als moedig en doordacht. Maar als Julie even later aankondigt dat ze tot het besef is gekomen dat ze “eerder visueel ingesteld is” en daarom volop voor een carrière als fotograaf wil gaan, onthult zich een patroon van rusteloosheid en bindingsangst dat de toon zal zetten voor de rest van de film. Een opeenvolging van liefde, seks en leed bepaalt vervolgens het ritme van The Worst Person in the World. In haar zoektocht naar zichzelf ruilt Julie de ene carrièrerichting voor de andere, en gedreven door dezelfde rusteloosheid springt ze van liefdesvonk naar liefdesvonk.

Met The Worst Person in the World bouwt Trier inhoudelijk voort op zijn eerste twee films, Reprise (2006) en Oslo, August 31st (2011), waarin hij eveneens het thema exploreert van jonge, rusteloze mensen op identitaire dwaaltocht. Trier concludeert zo wat inmiddels gedoopt werd tot zijn Oslo-trilogie, maar ditmaal toont hij een meer speelse en humoristische kant van zichzelf. Alsof hij er ons in tijden van een wereldwijde pandemie vooral aan wil herinneren niet te hard te zijn voor onszelf. Het is precies deze verweving van romantisch drama met tedere coming of age die The Worst Person in the World onderscheidt van zijn twee voorgangers. Ook verrassend is dat deze keer niet Triers vaste waarde Anders Danielsen Lie de hoofdrol op zich neemt, maar de relatieve nieuwkomer Reinsve (die eerder een enkele zin mocht zeggen in Oslo, August 31st en daarmee Trier danig imponeerde). Zo lijkt het perspectief dan ook van mannelijk naar vrouwelijk te verschuiven, maar in het schrijfwerk van Trier – samen met vaste Oslo-trilogie-scenarist Eskil Vogt – voelt dat vrouwelijk perspectief toch wat ongemakkelijk aan.

Trier schreef de film naar eigen zeggen van in het begin al met Reinsve in gedachten, die hij een eerste en verdiende hoofdrol wou geven. Ironisch genoeg zit daarin ook de parallel met haar personage Julia. Een sterke proloog en epiloog terzijde, zien we haar namelijk in de rest van de twaalf hoofdstukken vooral naar zichzelf zoeken binnen haar verhouding tot de mannen in haar leven. Het is wanneer de oudere Aksel (Danielsen Lie) zegt dat het niets zal worden tussen hen – ze zitten in verschillende fases van hun leven – dat ze hier puberaal tegen rebelleert; het is wanneer hij kinderen ter sprake brengt dat zij in al haar besluiteloosheid toch vastbesloten blijkt dat ze die niet wil; en het is wanneer hij een beeld voorlegt van volwassenheid dat ze beseft dat ze er nog lang niet klaar voor is.

Weggaan doet ze echter pas wanneer ze een andere man ontmoet. Ditmaal eentje die net zo verloren lijkt te zijn als haar. De tijd staat stil terwijl Julie met een herontdekte joie de vivre door de zonnige straten van Oslo huppelt tot ze de koffiezaak bereikt waar haar nieuwe beau, Eivind (Herbert Nordrum), zijn dagen slijt als barista. Hij blijkt de afleiding eveneens te verwelkomen en samen trekken ze eropuit in de stad, vrijend tot de zonsopkomst. Zelden werd escapisme zo zoet en speels in scène gebracht, mede door de heerlijke soundtrack van Ola Fløttum.

Hoewel Reinsve weet te bekoren met haar vertolking van de tot-op-het-randje-van-irritant-toe besluiteloze Julia, horen we de meest prikkelende bedenkingen toch uit de mond van haar minnaars komen. Zo bekent Eivind in een geweldige scène dat zijn nieuwgevonden milieubewustzijn in eerste instantie wordt aangedreven door een knagend westers schuldgevoel. En de anders altijd beheerste Aksel haalt in een radio-interview gefrustreerd uit naar de interviewster wanneer hij voor de zoveelste keer aangesproken wordt op het seksisme in zijn graphic novels: “Jullie postfeministen zijn zo verdomd moralistisch!”

Net wanneer The Worst Person in the World ietwat lijkt te vervallen in een tranentrekkende neoromcom over het tumultueuze leven van geprivilegieerde twintigers en dertigers in Oslo, weet Trier er nog genoeg existentiële mijmeringen in te steken om het geheel te voorzien van een aanstekelijke zelfreflexieve melancholie. De film ontplooit zich als een portret van een generatie die de wereld beloofd kreeg, maar nu moet weten om te gaan met de ontnuchtering dat die wereld eigenlijk niet bestaat.

 

REGIE Joachim Trier
SCENARIO Joachim Trier, Eskil Vogt
FOTOGRAFIE Kasper Tuxen
MONTAGE Olivier Bugge Coutté      
MUZIEK Ola Fløttum
MET Renate Reinsve, Anders Danielsen Lie, Herbert Nordrum
PRODUCTIELAND Noorwegen
JAARTAL 2021
LENGTE 128 minuten
DISTRIBUTIE Cinéart
RELEASE 17 november 2021 (België), 10 februari 2022 (Nederland)
OORSPRONKELIJKE TITEL Verdens verste menneske

gerelateerde artikelen
 

Een onzekere hoop, een zekere tendens

Na de documentaire Waiting for August (2014), over het gewicht van arbeidsmigratie op een Roemeense familie, zette Teodora Ana Mihai zeil naar een nieuw documentair project, ditmaal in Mexico. Omstandigheden daar zorgden voor een omslag naar een fictiefilm. De zoektocht naar hoop blijft.

Grootstedelijk moreel sprookje

Jacques Audiard wordt vaak geassocieerd met harde drama’s in een mannelijk universum, terwijl vrouwelijkheid een cruciaal ingrediënt is van zijn dromerige kronieken. Getuige Les Olympiades, een gestileerd zwart-wit sprookje dat de ‘female gaze’ introduceert in botsende portretten van jongvolwassenen die behoren tot de tindergeneratie.

 
 

Een zachte beer, een truffelvarken en een westers zwijn

Pig is veel meer een film over mannen en de manier waarop ze met liefde en verlies omgaan dan een film over afwezige zwijnen (wat in dit geval misschien wel hetzelfde betekent).

Mijn kleine wereld, mijn grote heelal

In Laura Wandels debuut Un monde krijgt de afkorting PTSD een alternatieve betekenis. Door te visualiseren hoe de jonge Nora de chaos en pesterijen op de speelplaats ervaart, evoceert ze een instant gevoel van ‘Playtime Stress Disorder’.

 
 

Moeder van de subversieve vrouwenfilm

De Hongaarse pionier Márta Mészáros filmde een veelzijdig oeuvre bij elkaar. De voorkeur voor het banale en het understatement maakt haar films tot krachtdadige cinema, even persoonlijk als politiek.

Niet voelen, maar handelen

In François Ozons familiedrama Tout s’est bien passé worden de rollen omgekeerd. Dochter Emmanuèle wijdt haar leven volledig aan haar vaders laatste wens: de wens om te sterven. Ozon belicht niet de emotionele maar de praktische kant van dit proces, want – zo staat Willem Elschot hem bij – “tussen droom en daad staan praktische bezwaren”.