Pauls wederopstanding

Onlangs hoorde ik een oudere man tijdens een discussie over abortus verkondigen dat hij dacht wel voor alle vrouwen te kunnen spreken wanneer hij zei dat… Als iets voor mij samenvat wat men de male loneliness epidemic noemt, dan is het wel de gemakzucht waarmee vele mannen denken voor alle vrouwen te kunnen spreken zonder ooit ook maar naar een vrouw geluisterd te hebben. In manospherekringen is de remedie voor veronderstelde pandemie inderdaad om voor vrouwen in te vullen wat voor man ze willen, die man te worden en dan tot ieders afgrijzen te moeten vaststellen dat alle moeite die ze zich getroost hebben voor niets is geweest aangezien vrouwen nog steeds niet geïnteresseerd blijken in datgene waarmee ze zich nooit ingelaten hebben. De involuntarily in ‘incel’ gaat een beetje voorbij aan hoeveel moeite het deze heerschappen kost om onvrijwillig celibatair te blijven. Een perpetuum mobile van misnoegen en ressentiment.

Paul, hoofdfiguur uit de eponieme documentaire van Denis Coté, lijkt op het eerste gezicht een vogel voor de incelkat. Aanvankelijk leren we hem kennen middels de Instagram-reels die hij onder de geuzennaam Cleaning Simp Paul de wereld instuurt. In het eerste van deze filmpjes vertelt Paul ons hoe hij zich nauwelijks iets herinnert van zijn twintiger jaren omdat hij worstelde met depressie en anxiety, hoe hij zijn vrienden ghostte en prediabetisch en obees het einde van zijn leven afwachtte tot hij dé manier vond om zijn leven weer op de rails te krijgen in… het volledig poetsen en opruimen van andermans huiskamers. Dat die andermans vooral iets oudere vrouwen zijn die zich gaarne als koningin, meesteres of godin laten aanspreken, doet niets af aan hoe verrassend en welhaast vertederend de innemendheid van Pauls oplossing is. In plaats van zich verongelijkt te voelen door gebrek aan aandacht van vrouwen, heeft hij een niche gevonden waarin hij zijn specifieke talenten — of misschien eerder gewilligheden; met name onderdanigheid en schoonmaken — in de markt kan zetten vertrekkende vanuit de vraag wat hij deze vrouwen kan bieden? Op welke manier kan hij tegemoetkomen aan verlangens of vragen die zij werkelijk hebben?

Kort door de bocht lijkt de oplossing voor de male loneliness epidemic niet het opnieuw domineren van vrouwen van weleer, maar zich aan hen te onderwerpen. Dat in meer dan wel minder letterlijke zin. We volgen Paul tijdens zijn dagelijkse bezigheden waarin hij binnen de strakke kaders van Coté de huizen van zijn dominatrixen vaak op handen en knieën poetst om nadien zijn eigen bedenkingen te horen wanneer we dezelfde handelingen verwerkt tot Instagram-reel herbekijken. Want Paul is zich immers wel degelijk bewust van de tegenstellingen van zijn situatie. Op een gegeven moment horen we hem zichzelf afvragen (voor het publiek van zijn Instagram-volgers én nu dus ook het publiek van de documentaire) of hij zichzelf filmt om beter te worden, of dat hij nu probeert beter te worden om zichzelf te kunnen filmen.

De spanning tussen fictie en de echte gevoelens en gevolgen die eruit kunnen voortvloeien is een van de thema’s waarop de documentaire voortdrijft. Wanneer een in leder geklede vrouw hem met de zweep van jetje geeft omdat hij niet drie keer per week gesport heeft en niet elke avond gezond heeft gegeten, geniet Paul duidelijk van dit spel, maar bestaat er voor de kijker ook geen enkele twijfel over dat deze aansporingen exact zijn wat hij nodig heeft om dus komende week driemaal te sporten en gezonder te eten. (Verlangens waarvan het duidelijke moge zijn dat hij ze eerst zelf en voor zichzelf vooropgesteld heeft.)

Het performatieve aspect van Pauls wederopstanding zowel in termen van het gefilmd worden als het spel van de onderwerping aan zijn godinnen (wat echte onderwerping uiteraard niet hoeft uit te sluiten) is een uitermate fascinerend schouwspel. Wat ik enigszins miste, was meer informatie over Pauls leven buiten het poetsen en de Instagram-reels. Die had zijn hele onderneming een duidelijker contrast kunnen geven. Op een chatforum vraagt een toekomstige meesteres hem of hij het opruimen van andermans woningen combineert met een andere baan en ik had heel graag het antwoord op deze vraag geweten. Want in de veronderstelling dat, hoe louterend deze hele onderneming ook moge zijn, Paul wellicht ooit de grotere maatschappij weer zou moeten betreden, zal hij dan nog weten wie hij is wanneer hij zich daar niet op de bevelen van zijn meesteressen of de ogen van zijn volgers kan beroepen?

In het verlengde van deze bedenkingen kunnen we ons ook de radicalere vraag stellen wie de Paul is die we te zien krijgen. De reels verraden niet alleen een hoge mate van technische vakkundigheid, maar ook een aanzienlijke behendigheid in het taaltje dat zo alomtegenwoordig is in onlinekringen. Mogen we ervan uitgaan dat de veel soberdere beeldvoering en montage van Coté een authentieker beeld van de persoon achter Cleaning Simp Paul naar voren kan laten komen? Of is de man die een rol speelt voor zijn Instagram-volgers en voor zijn meesteressen de man die nu ook de rol van documentair subject speelt. Of documentair object? Ikzelf sta heel sceptisch tegenover zelfs maar de mogelijkheid van authenticiteit op een platform als Instagram. Maar misschien zegt dit scepticisme meer over mij dan over Paul; of is dat net het beoogde resultaat van de documentaire? Na één kijkbeurt kom ik er nog niet helemaal uit.

Hier vind je de vertoningsdata van Paul op Film Fest Gent.